Podobnie jak w Polsce, także w Belgii polityka stojącego na czele rządu określa się słowem premier.

Niderlandzka wymowa słowa premier jest jednak nieco inna niż polska. Można jej posłuchać TUTAJ. Premier to określenie szefa rządu używane przez niderlandzkojęzycznych mieszkańców Belgii. Francuskojęzyczni mieszkańcy używają określenia premier ministre (francuska wymowa TUTAJ).

Premier Belgii stoi na czele rządu federalnego (federale regering). Belgia jest mocno zdecentralizowana i ma też kilka rządów regionalnych. Szefów regionalnych rządów określa się niderlandzkim wyrażeniem minister-president albo francuskim ministre-président. Wyrażenie minister-president van Vlaanderen oznacza więc premiera flamandzkiego rządu regionalnego.

Największą władzę ma jednak szef rządu federalnego (ogólnokrajowego), czyli premier. Czasem określa się go też mianem eerste minister (pierwszy minister). W Belgii nie ma prezydenta, a głową państwa jest król. Monarcha nie ma jednak istotnej realnej władzy i pełni głównie funkcję reprezentacyjną i ceremonialną.

Obecnie (stan na koniec stycznia 2025 r.) szefem rządu federalnego Belgii jest wciąż Alexander De Croo. Jest on jednak premierem w stanie dymisji, bo w połowie 2024 r. w Belgii odbyły się wybory parlamentarne i wkrótce powinien zostać powołany nowy rząd, z nowym premierem na czele (negocjacje jednak się przeciągają).

Główne biuro premiera Belgii znajduje się w Brukseli pod adresem Wetstraat 16. Szefa belgijskiego rządu nazywa się premier albo eerste minister od ponad stu lat, ale oficjalnie określenia te zapisano w konstytucji dopiero w 1970 r. Zastępcami premiera są wicepremierzy nazywani w języku niderlandzkim vicepremiers.

Więcej słów dnia

1.02.2025 Niedziela.BE // fot. roibu / Shutterstock.com

(łk)

Liczba zachorowań na grypę jest w Belgii wysoka, a to przekłada się również na sytuację w szkołach. Chorują nie tylko uczniowie, ale i nauczyciele.

W wielu szkołach we Flandrii, a więc w północnej, niderlandzkojęzycznej części Belgii, epidemia zachorowań na grypę wśród nauczycieli jest tak wielka, że dyrekcje szkół mają problem. Kto poprowadzi lekcje, kto zajmie się dziećmi? - zastanawiają się dyrektorzy i często są zmuszeni np. do tymczasowego łączenia klas.

W niektórych szkołach choruje nawet co czwarty nauczyciel, opisuje flamandzki dziennik „Het Laatste Nieuws”. W dodatku czas spędzany teraz na zwolnieniach lekarskich przez nauczycieli jest średnio dłuższy niż w trakcie epidemii grypy z poprzednich lat.

Dyrekcje szkół porównują obecną sytuację z tą z pierwszych fal pandemii koronawirusa. Wtedy także chorowało wielu nauczycieli, jeszcze inni trafiali na kwarantannę, a funkcjonowanie szkół było zaburzone.

Flamandzki rząd regionalny apeluje do nauczycieli, by w przypadku choroby pozostawali w domach i nie próbowali wracać do pracy zbyt szybko.

- Nie chcemy, by zarażali innych nauczycieli. Grypa to nie przeziębienie. Zarażeni lekarze trafiają na wielodniowe zwolnienia lekarskie. Kto mimo choroby dalej pracuje, sprowadza ryzyko zdrowotne także na samego siebie - powiedziała Zuhal Demir, minister edukacji we flamandzkim rządzie regionalnym, cytowana przez „Het Laatste Nieuws”.

29.01.2025 Niedziela.BE // fot. Shutterstock, Inc.

(łk)

Lepiej jeśli nie musimy tam bywać, choć czasem życie tak się ułoży, że jest to konieczne. Rechtbank to w języku niderlandzkim sąd.

Słowo recht oznacza w niderlandzkim prawo, a rechter to sędzia. Z kolei bank to albo bank, albo ławka. Połączenie słów recht i bank nie dotyczy jednak mebla do siedzenia ani instytucji finansowej, ale oznacza sąd.

Rechtbank łączy się w języku niderlandzkim z rodzajnikiem określonym de. Jeśli więc mowa o konkretnym sądzie, to powiemy de rechtbank. Liczba mnoga to rechtbanken (sądy). Wymowę słowa rechtbank znajdziemy między innymi TUTAJ.

W krajach, w których używa się języka niderlandzkiego (czyli w całej Holandii i części Belgii) słowem rechtbank określa się przede wszystkim sądy niższej (pierwszej) instancji.

W przypadku sądów drugiej, wyższej instancji (sądów apelacyjnych) używa się słowa hof (w Belgii) albo gerechtshof (w Holandii). 

Słowa hof i gerechtshof są rodzaju nijakiego i łączą się z rodzajnikiem określonym het. Mamy więc het hof oraz het gerechtshof. Liczba mnoga to hoven oraz gerechtshoven.

W Belgii funkcjonuje kilka rodzajów sądów niższej instancji. Mamy na przykład politierechtbank (dosłownie: sąd policyjny), rechtbank van eerste aanleg (sąd pierwszej instancji), arbeidsrechtbank (sąd pracy) czy ondernemingsrechtbank (sąd gospodarczy).

Więcej słów dnia

29.01.2025 Niedziela.BE // fot. Shutterstock, Inc.

(łk)

Urządzenie to znajdziemy w prawie każdej dobrze wyposażonej kuchni. Dla tych, którzy lubią piec ciasta i uwielbiają dania zapiekane, to niezbędny sprzęt kuchenny.

Mowa oczywiście o piekarniku (piecyku, piecu). Często znajduje się na nim płyta grzewcza (kooplaat), a całość tworzy kuchenkę (fornuis).

Piekarnik służy oczywiście do pieczenia. Czasownik piec to w języku niderlandzkim, używanym nie tylko w Holandii, ale także w północnej części Belgii, bakken. Piec można choćby ciasteczka (koekjes), torty (taarten), ale także chleb (brood) i mięso (vlees).

Słowo oven jest w języku niderlandzkim rodzaju męskiego, więc łączy się z rodzajnikiem określonym de. Mówiąc więc o konkretnym piekarniku, powiemy de oven. Liczba mnoga to ovens (piekarniki, piecyki).

Jak wypowiedzieć słowo oven w języku niderlandzkim? Odpowiedź znajdziemy między innymi NA TEJ STRONIE.

Włożyć, wsadzić coś do piekarnika to w niderlandzkim iets in de oven doen/zetten. Wyciągnąć z niego coś to iets uit de over halen. Jeśli coś jest „vers ui de oven”, to oznacza, że zostało dopiero co wyciągnięte z piekarnika, jest „świeżo z piekarnika”. Można też powiedzieć, że jest ovenvers.

Danie, które w całości trafia do piekarnika, to ovenschotel albo ovengerecht (danie zapiekane, danie z piekarnika). Składniki (ingrediënten) wkłada się wtedy do specjalnego naczynia do zapiekania (ovenschaal) i umieszcza w piekarniku.

Czasem, na przykład piekąc ciasto, do piekarnika wkłada się też specjalne blachy (formy) do pieczenia. Taka blacha (forma) do pieczenia to w języku niderlandzkim bakplaat albo ovenplaat.

Naczynia i blachy wyciągane z piekarnika są przeważnie bardzo gorące. Przydaje się wtedy ovenwant (albo ovenhandschoen), czyli specjalna gruba rękawica z jednym palcem.

Więcej słów dnia

31.01.2025 Niedziela.BE // fot. Shutterstock, Inc.

(łk)