To czwarty miesiąc roku, trwający zawsze 30 dni i pierwszy pełny miesiąc wiosny. Pogoda bywa jednak w kwietniu - bo o nim mowa - zmienna.

W języku niderlandzkim kwiecień to april. Następuje on po marcu (maart), a po nim jest maj (mei). Także w języku angielskim i niemieckim kwiecień to April, choć w tych językach słowo to piszemy dużą literą, a wymowa jest nieco inna.

Niderlandzką wymowę słowa april usłyszymy między innymi TUTAJ.

Jeśli chodzi o znaki zodiaku, to ludzie urodzeni w kwietniu są albo spod znaku Barana (Ram, urodzeni do 19 kwietnia włącznie), albo spod znaku Byka (Stier, urodzeni od 20 kwietnia). Znak zodiaku to sterrenbeeld.

W kwietniu mamy między innymi prima-aprilis, obchodzony pierwszego dnia tego miesiąca. W niderlandzkim dzień ten nazywa się po prostu één april, a dowcip primaaprilisowy to 1 aprilgrap albo aprilgrap.

To właśnie w kwietniu najczęściej wypada też Wielkanoc (Pasen), najpóźniej 25. dnia tego miesiąca. Czasem jednak Wielkanoc jest już w marcu. W Holandii 27 kwietnia to z kolei Koningsdag, czyli Dzień Króla. To u północnych sąsiadów Belgii jedno z najważniejszych i najhuczniej obchodzonych świąt.

Pogoda (het weer) w kwietniu, podobnie jak w marcu, bywa zmienna (wisselvallig). W języku polskim tę zmienność możemy wyrazić przysłowiem „kwiecień plecień, bo przeplata trochę zimy, trochę lata”. W języku niderlandzkim podobne znaczenie ma przysłowie „april doet wat hij wil”. Dosłownie oznacza ono, że „kwiecień robi, co mu się podoba”.

Więcej słów dnia

6.04.2025 Niedziela.BE // fot. Shutterstock, Inc.

(łk)

Kilkanaście organizacji reprezentujących między innymi pacjentów, konsumentów, aptekarzy, ubezpieczycieli i lekarzy sprzeciwia się pomysłowi zastąpienia papierowych ulotek dołączanych do leków ich cyfrowymi odpowiednikami.

Komisja Europejska rozważa zniesienie obowiązku dołączania do leków papierowych ulotek z informacjami na temat działania leku, dawkowania, skutków ubocznych itp. Producenci zamiast papierowej ulotki mogliby np. umieszczać na opakowaniu kod QR albo link do strony z tymi informacjami - opisuje flamandzki dziennik „Het Laatste Nieuws”.

To zły pomysł, uważa wiele wpływowych belgijskich organizacji. Nie wszyscy mieszkańcy Belgii mają dostęp do internetu i nie wszyscy potrafią korzystać z kodów QR czy linków, argumentują.

Dostęp do kluczowych informacji o działaniu leku nie powinien zależeć od tego, czy dana osoba posiada smartfon lub czy posiada należyte kompetencje cyfrowe - uważają przedstawiciele tych organizacji. Wystosowali w tej sprawie specjalny list otwarty, skierowany między innymi do ministerstwa zdrowia.

Rezygnacja z papierowych ulotek o działaniu leków najbardziej uderzyłaby w osoby starsze (a to one przecież najczęściej kupują leki), słabo wykształcone i biedniejsze, dodają przeciwnicy takiego pomysłu. Z danych wynika na przykład, że aż jedna piąta najbiedniejszych mieszkańców Belgii nie korzysta z Internetu.

7.04.2025 Niedziela.BE // fot. Shutterstock, Inc.

(łk)

Dla milionów ludzi na świecie to niekwestionowany autorytet i najważniejszy przywódca religijny. Paus to w języku niderlandzkim papież.

O papieżu Franciszku powiemy paus Franciscus. Jego poprzednikiem był Benedykt XVI (Benedictus XVI), a jeszcze wcześniej mieliśmy „polskiego papieża” (Poolse paus) Jana Pawła II (Johannes Paulus II).

Papież stoi na czele Kościoła rzymskokatolickiego (Rooms-Katholieke Kerk). Oprócz tego jest biskupem Rzymu (Bisschop van Rome), następcą św. Piotra (opvolger van Sint Petrus) i głową państwa watykańskiego (staatshoofd van Vaticaanstad). Wierni mówią o papieżu często Ojciec Święty (Heilige Vader).

Pontyfikat (pontificaat) to okres sprawowania władzy przez jednego papieża. Aparat administracyjny papieża, czyli swego rodzaju „rząd Kościoła katolickiego” to Kuria Rzymska (Romeinse Curie). Nowego papieża wybiera Kolegium Kardynałów (College van Kardinalen) w trakcie konklawe (conclaaf).

Ojca Świętego można zobaczyć i posłuchać w trakcie publicznej audiencji w Watykanie (publieke audiëntie in het Vaticaan), prywatnych audiencji (privé-audiëntie) albo w trakcie niedzielnego błogosławieństwa (pauselijke zegen) „Urbi et orbi” z okna nad Bazyliką św. Piotra (Sint-Pietersbasiliek).

Czasem mówi się o kimś, że „jest bardziej papieski od papieża”. Oznacza to, że ktoś jest bardzo gorliwy w jakiejś sprawie, przesadnie pryncypialny i nieustępliwy w jakiejś kwestii. W języku niderlandzkim powiemy, że ktoś jest „roomser dan de paus” (czyli, że jest „bardziej rzymski niż papież”).

Rzeczownik paus łączy się w języku niderlandzkim, używanym poza Holandią także w północnej części Belgii (czyli we Flandrii), z rodzajnikiem określonym de. Mamy więc de paus. Liczba mnoga to pausen. Wymowę słowa paus znajdziemy między innymi TUTAJ.

Więcej słów dnia

4.04.2025 Niedziela.BE // fot. Fabrizio Maffei / Shutterstock.com

(łk)

Od pewnego czasu mówi się o niej coraz więcej, a rozwój tej technologii bardzo przyspieszył. Sztuczna inteligencja to w języku niderlandzkim kunstmatige intelligentie.

Słowo intelligentie, jak łatwo zgadnąć, oznacza inteligencję. Przymiotnik kunstmatige to sztuczny, sztuczna. Czasem w tym kontekście używa się też przymiotnika artificiële, podobnego do angielskiego artificial (w angielskim sztuczna inteligencja to właśnie artificial intelligence, czyli AI).

Naukowcy (wetenschappers), pracujący nad sztuczną inteligencją dążą do tego, by stworzone przez nich systemy były w stanie odwzorować (nabootsen) różnorakie ludzkie umiejętności (menselijke vaardigheden).

Sztuczna inteligencja wiąże się z systemami komputerowymi (computersystemen), algorytmami (algoritmen), logiką (logica) i rozumowaniem (redeneren). To rodzaj innowacji (innovatie), kojarzącej się jeszcze niedawno głównie z filmami science-fiction, ale dziś wkraczającej do życia codziennego.

Obecnie szybko rozwija się między innymi generatywna sztuczna inteligencja (generatieve kunstmatige intelligentie), oparta np. o duże modele językowe (grote taalmodellen). Popularnym zastosowaniem tego rodzaju sztucznej inteligencji jest np. ChatGPT.

Wyraz intelligentie jest w języku niderlandzkim, podobnie jak polska inteligencja, rodzaju żeńskiego i łączy się rodzajnikiem określonym de. Mamy więc de kunstmatige intelligentie.

Wymowę wyrażenia kunstmatige intelligentie znajdziemy między innymi TUTAJ.

Więcej słów dnia

3.04.2025 Niedziela.BE // fot. Shutterstock, Inc.

(łk)