Może to być korzeń, marchew, marchewka albo nawet… pierwiastek (jako działanie matematyczne). Słowo wortel ma w języku niderlandzkim kilka znaczeń.

W kuchni i warzywniaku wortel oznacza marchew, marchewkę, pasternak. O marchwi możemy też powiedzieć peen. Surowa marchewka to rauwe wortel, a gotowana to gekookte wortel.

Wortel to również korzeń, np. rośliny. Boomwortels to korzenie drzewa (drzewo to een boom). W niderlandzkim, podobnie jak w polskim, można użyć tego słowa też metaforycznie. Zdanie „Maria heeft haar wortels in Łódź” oznacza dosłownie, że „Maria ma korzenie w Łodzi” - czyli, że to w tym mieście się urodziła i wychowała.

Na słowo wortel natkniemy się w języku niderlandzkim również w matematyce. Oznacza ono mianowicie pierwiastek. Zdanie „de wortel uit 4 is 2” przetłumaczymy jako „pierwiastek z 4 to 2”. Worteltrekken to pierwiastkowanie.

Wymowę słowa wortel znajdziemy między innymi TUTAJ.

Wortelen jest czasownikiem oznaczającym zakorzenić się, być zakorzenionym - dosłownie (roślina się zakorzenia) i metaforycznie (np. emocje są głęboko zakorzenione). Puszczać korzenie (w sensie biologicznym) to też wortel schieten.

Również dentyści używają tego słowa, w połączeniu z kanaal (kanał). Wortelkanaal to mianowicie kanał zęba, a wortelkanaalbehandeling to (niezbyt lubiane przez większość pacjentów…) leczenie kanałowe zęba.

Więcej słów dnia

17.01.2025 Niedziela.BE // fot. Shutterstock, Inc.

(łk)

Słowo rauw oznacza w języku niderlandzkim surowy, surowe. Coś, co jest „rauw te eten”, można więc jeść surowe, na surowo.

Surowe może być na przykład mięso (rauw vlees), ryba (rauwe vis), warzywa (rauwe groente) czy owoce (rauw fruit). Często surowe jedzenie (rauw voedsel, rauw eten) jest świeże (vers) i zdrowe (gezond).

Wyraz rauw występuje w słowie rauwkost, oznaczającym surówkę. Rauwkost jest w języku niderlandzkim rodzaju męskiego i łączy się z rodzajnikiem określonym de. Mówiąc więc o konkretnej surówce, powiemy de rauwkost.

Wymowę słowa rauw znajdziemy między innymi TUTAJ, a słowa rauwkost TUTAJ.

Jeśli coś jest rauw, to jest też ongekookt, czyli niegotowane, nieugotowane oraz ongebakken (niepieczone, nieupieczone).

Gotować to w języku niderlandzkim koken, gotowane lub ugotowane to gekookt, a niegotowane lub nieugotowane (czyli surowe) to właśnie ongekookt. Z kolei bakken to piec, gebakken to pieczone, upieczone, a ongebakken - niepieczone, nieupieczone.

Słowo rauw może też mieć inne znaczenie, niezwiązane z jedzeniem. W wyrażeniu „een rauwe stem” oznacza bowiem ochrypły, chrapliwy. Słowo stem to głos, a zatem „een rauwe stem” to ochrypły głos. Można też w tym kontekście powiedzieć „een rauwe keel”, czyli dosłownie „ochrypłe gardło”.

W niektórych niderlandzkich powiedzeniach rauw lub rauwe może też wskazywać na coś nieprzyjemnego, nieokrzesanego, bolesnego. Wyrażenie „de rauwe waarheid” oznacza np. nagą (najczęściej nieprzyjemną, bolesną) prawdę.

Więcej słów dnia

13.01.2025 Niedziela.BE // fot. Shutterstock, Inc.

(łk)

W trakcie niedawnej rekonstrukcji oskarżony Geert V.W. pokazał śledczym, jak zabił młotkiem swoją byłą żonę Marijke Meiresonne.

Do zbrodni doszło w połowie listopada ubiegłego roku w Zwijndrecht. Para była już po rozwodzie, który nie był łatwy. Geert V.W. zalegał z płatnościami na rzecz byłej małżonki, jego firma informatyczna przynosiła straty i borykał się z poważnymi problemami finansowymi.

Feralnego, listopadowego wieczoru mężczyzna wyszedł ze swojego domu oddalonego o około 2 km od domu ofiary. W zabranej reklamówce miał młotek - opisuje flamandzki dziennik „Het Laatste Nieuws”.

Oskarżony zaczaił się pod domem byłej żony, a kiedy ta wyszła na zewnątrz, rzucił się na nią. Według Geerta V.W. zadał on jej tylko jeden, śmiertelny cios płotkiem. Z sekcji zwłok wynika jednak, że ciosów było dużo więcej, bo około 20.

Mężczyzna następnie uciekł z miejsca zdarzenia. Kobieta zmarła na miejscu. Para miała troje dorosłych dzieci.

Szybko uznano V.W. za głównego podejrzanego i jeszcze tego samego dnia został on aresztowany. Według „Het Laatste Nieuws” oskarżony w trakcie rekonstrukcji na miejscu zdarzenia nie okazywał żadnych emocji, a pytany o szczegóły zbrodni często zasłaniał się niepamięcią.

13.01.2025 Niedziela.BE // fot. Shutterstock, Inc.

(łk)

Miniony sylwester nie był w Belgii spokojny. Doszło do wielu aktów przemocy i wandalizmu, ale jak na razie oficjalnie postawiono zarzuty jedynie 7 podejrzanym…

Belgijskie media informowały o zatrzymaniu w noc sylwestrową ponad dwustu podejrzanych. Chodziło tu o osoby wszczynające burdy, podpalające samochody, rzucające koktajle Mołotowa i atakujące np. sanitariuszy lub policjantów.

Zdecydowaną większość podejrzanych szybko wypuszczono na wolność i nie postawiono im zarzutów. W czwartek minister sprawiedliwości Paul Van Tigchelt w odpowiedzi na pytanie parlamentarzystów przyznał, że jak dotąd zarzuty usłyszało jedynie 7 podejrzanych.

- Oczywiście to za mało. Mamy jednak dopiero 9 stycznia, a wiele śledztw nadal trwa. Jestem pewien, że zidentyfikujemy i aresztujemy kolejnych podejrzanych - tłumaczył się minister Van Tigchelt, cytowany przez flamandzki dziennik „Het Laatste Nieuws”.

Według opozycji, to jednak kolejny dowód na to, jak słaba jest belgijska prokuratura i tutejszy wymiar sprawiedliwości.

- Kolejni ministrowie sprawiedliwości zapowiadali przyspieszone procesy, ale w praktyce to jedynie puste obietnice - tak sytuację tę skomentowała Kristien Van Vaerenbergh, posłanka opozycyjnej partii N-VA.

Warto przypomnieć, że obecnie Belgią wciąż rządzi gabinet w stanie dymisji premiera De Croo. Po wyborach z lata ubiegłego roku ten wielopartyjny rząd nie ma już większości w parlamencie.

Od wielu miesięcy trwają negocjacje nad powołaniem nowej koalicji rządowej, na czele której stanąć ma Bart De Wever, obecny burmistrz Antwerpii i lider N-VA. To właśnie ta partia umiarkowanych flamandzkich nacjonalistów uzyskała w wyborach sprzed ponad pół roku najlepszy wynik w skali całego kraju.

Pole działania ministra sprawiedliwości w stanie dymisji jest więc ograniczone. To dopiero nowy szef tego ministerstwa będzie miał większe możliwości ewentualnego zreformowania prokuratury i wymiaru sprawiedliwości - tak aby choćby „sylwestrowi awanturnicy” byli karani szybciej i surowiej.

10.01.2025 Niedziela.BE // fot. Shutterstock, Inc.

(łk)