Temat jawności majątków polityków powraca przy okazji każdych większych wyborów, tym razem – prezydenckich.

Obowiązek ujawniania stanu posiadania dotyczy dziś prezydenta, premiera, ministrów, parlamentarzystów, a także marszałków Sejmu i Senatu. Nie obejmuje jednak ich małżonków – nawet jeśli ci mają spory majątek.

Choć w Sejmie złożono projekty ustaw mające to zmienić, prace nad nimi utknęły. „Fakt” ustalił, że posłowie wciąż czekają na rządowy projekt, który ma rozpocząć nową turę dyskusji nad uregulowaniem tej kwestii.

Donald Tusk: „To w interesie klasy politycznej”

Premier Donald Tusk już po wyborach parlamentarnych w 2023 roku zapowiadał konieczność rozszerzenia obowiązku składania oświadczeń majątkowych również na małżonków osób sprawujących ważne funkcje publiczne.

W jego opinii ujawnianie majątków przez współmałżonków polityków – niezależnie od tego, czy chodzi o parlamentarzystów, ministrów, czy samorządowców – powinno stać się standardem. Przede wszystkim zwiększyłoby transparentność, co w polityce jest bardzo istotne.

Podobne projekty ustaw zostały złożone zarówno przez Koalicję Obywatelską, jak i PiS. Obejmują one nie tylko polityków i ich żony czy mężów, ale także radnych oraz prezesów państwowych i komunalnych spółek. Jednak na razie na pomysłach się skończyło.

Spór o konstytucyjność i prawo do prywatności

Choć zapowiedzi zmian brzmiały jednoznacznie, Sejmowa Podkomisja Nadzwyczajna, która miała się nimi zająć, obradowała tylko kilka razy. Wstrzymanie prac wynikało z głosów konstytucjonalistów, którzy ostrzegli, że projekt w obecnej formie może naruszać prawo do prywatności oraz zapisy konstytucji.

Kontrowersje wzbudził przede wszystkim pomysł, by majątki ujawniali także ci małżonkowie, którzy mają z politykiem rozdzielność majątkową. Ich zdaniem mogłoby to stanowić nieproporcjonalną ingerencję w prawa obywatelskie.

Nowy projekt dopiero po wyborach prezydenckich?

Jak wynika z ustaleń „Faktu”, powrót do tematu ma nastąpić, ale dopiero po nadchodzących wyborach prezydenckich. Przewodniczący sejmowej podkomisji Adam Łącki potwierdził, że trwa przygotowanie nowego, rządowego projektu ustawy, który ma być bardziej dopracowany pod względem prawnym. Prace mogłyby ruszyć już w czerwcu 2025 roku.

Nie wiadomo jednak, kiedy nowe przepisy mogłyby wejść w życie. Nowa ustawa ma również zawierać zapis o obowiązku składania oświadczeń majątkowych w formie elektronicznej – obecnie wielu posłów wypełnia je odręcznie, przez co często są one nieczytelne.

10.05.2025 Niedziela.BE // źródło: News4Media // fot. Canva

(sm)

Renee Salt, urodzona w Polsce Żydówka, przeżyła getto i obóz Auschwitz. Jej świadectwo życia zostało zapisane w poruszającej książce A Mother’s Promise: My true story of surviving Auschwitz and the horrors of the Holocaust, wydanej w 2025 roku. Współautorką była brytyjska dziennikarka Kate Thompson. Kilka tygodni po premierze książki na Kindle, ktoś użył sztucznej inteligencji, by przerobić tekst i sprzedać go jako nową publikację.

Zmieniona wersja została opublikowana w internecie pod tytułem Renee Salt memoir: A Mother’s Promise: A Holocaust survivor’s story of love, loss and unbreakable hope. Gdy została usunięta, opublikowano kolejną – From Darkness To Light: The Remarkable Journey of Holocaust Survivor Renee Salt, rzekomo autorstwa Penny Pincher. Cena? 8,99 funta – czyli około 10,50 euro.

Nowy plagiat, stare pytania

Dla Kate Thompson to był szok: „To najciemniejsza strona AI – ktoś uznał, że można bezkarnie wykorzystać osobiste wspomnienia osoby, która przeżyła piekło.” Autor lub autorzy zmodyfikowali tekst wystarczająco, by ominąć prawa autorskie, ale duch i treść nadal pochodziły z prawdziwego świadectwa Renee Salt.

Mimo presji i zgłoszeń, fałszywe wersje wciąż pojawiają się na platformach Amazon i Goodreads. To nie tylko kwestia piractwa, ale i pamięci historycznej, która dziś może zostać zniekształcona szybciej niż kiedykolwiek wcześniej.

Mini-słowniczek (NL-FR-PL):

• gestolen – volé – skradziony

• herinnering – souvenir – wspomnienie

• oorlog – guerre – wojna

• nepschrijver – faux auteur – fałszywy autor

• auteursrecht – droit d’auteur – prawo autorskie

Co o tym sądzisz?

• Czy sztuczna inteligencja powinna mieć prawo „przepisywać” prawdziwe wspomnienia?

• Jak chronić historie ocalałych przed cyfrowym wymazywaniem lub fałszowaniem?

• Czy Ty też weryfikujesz autorów książek, które kupujesz online?

9.05.2025 Niedziela.BE // fot. Shutterstock, Inc.

(cm/dm)

Nowa umowa z Ukrainą zmienia ton prezydenta USA. „To rosyjska inwazja” – przyznał Donald Trump.

Trump jasno o winie Rosji

Po miesiącach ostrożnych wypowiedzi prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump jednoznacznie obwinił Władimira Putina za wojnę w Ukrainie. Dotąd jego administracja unikała tak mocnych słów, mówiąc raczej o konflikcie „rosyjsko-ukraińskim”. Przełomowa wypowiedź pojawiła się w czasie podpisania nowej umowy surowcowej z Ukrainą, którą Trump określił jako „uczciwą, opartą na wzajemnych korzyściach”.

Surowce, pomoc i odbudowa

Nowe porozumienie zapewnia USA dostęp do ukraińskich bogactw naturalnych – przede wszystkim litu i grafitu. Obejmuje też znaczną pomoc wojskową oraz fundusz odbudowy Ukrainy o wartości pół biliona dolarów. To największe zaangażowanie Stanów Zjednoczonych w Europie Wschodniej od czasów zimnej wojny. Trump zaznaczył, że „Rosja musi ponieść konsekwencje agresji – ekonomiczne i polityczne”.

Europa przygląda się uważnie

W Ukrainie reakcje są pełne nadziei, choć nie brakuje też sceptycyzmu. Były rosyjski prezydent Dmitrij Miedwiediew oskarżył Trumpa o „zdradę neutralności negocjacyjnej”. W Belgii i całej Unii Europejskiej porozumienie przyjęto z ostrożnym optymizmem. Bruksela deklaruje, że Unia również zwiększy wsparcie dla Kijowa i rozważa własną umowę o dostępie do surowców.

Mini-słowniczek (niderlandzko-francusko-polski)

• de invasie – l’invasion – inwazja

• de grondstoffen – les matières premières – surowce

• het herstelplan – le plan de relance – plan odbudowy

• de overeenkomst – l’accord – porozumienie

• druk uitoefenen – exercer une pression – wywierać presję

A Ty?

• Czy sądzisz, że nowa postawa Trumpa wobec Rosji zmieni bieg wojny?

• Jakie znaczenie ma wsparcie USA dla przyszłości Ukrainy?

• Czy Belgia i Unia Europejska powinny podpisać podobne umowy z Kijowem?

9.05.2025Niedziela.BE // fot. Joshua Sukoff / Shutterstock.com

(cm/dm)

W ostatnich dniach południowokoreański wywiad (NIS) przekazał niepokojące dane: około 600 żołnierzy z Korei Północnej poległo, walcząc u boku Rosji przeciwko Ukrainie. Według NIS, od zeszłej jesieni do 12 000 północnokoreańskich żołnierzy zostało wysłanych do Rosji – głównie do walk w regionie Kurska. Część rannych została już ewakuowana do ojczyzny.

Korea Północna nie ogranicza się jednak tylko do pomocy militarnej – według Seulu dostarcza też drony (drone – drone – dron), broń, technologie szpiegowskie oraz pracowników fizycznych. W zamian otrzymuje od Rosji pomoc ekonomiczną i wsparcie technologiczne.

Sojusz, który zaskakuje

Seul informuje, że 15 000 północnokoreańskich robotników zostało wysłanych do Rosji w ramach współpracy przemysłowej. Co więcej, w marcu tego roku Pjongjang miał wysłać kolejne 3 000 żołnierzy, by wzmocnić rosyjskie siły. Choć oficjalnie Korea Północna nie ogłosiła uczestnictwa w wojnie, wiele wskazuje na to, że jej zaangażowanie jest znaczące i stale rośnie.

Eksperci podkreślają, że taka współpraca między Rosją a reżimem Kim Dzong Una stanowi zagrożenie dla stabilności w regionie Azji i Europy. Władze Ukrainy i sojusznicy NATO ostrzegają, że konflikt może się globalizować.

Żołnierze uczą się nowej wojny

Według południowokoreańskiego parlamentarzysty, Lee Seong-kweuna, północnokoreańscy żołnierze przez pół roku nauczyli się efektywnego korzystania z nowoczesnego sprzętu – zwłaszcza z dronów. To nie tylko zwiększyło ich skuteczność bojową, ale i wyposażyło ich w doświadczenie, które może zostać użyte w przyszłych konfliktach.

Słowniczek (NL – FR – PL):

soldaat – soldat – żołnierz

oorlog – guerre – wojna

drone – drone – dron

wapens – armes – broń

spionage – espionnage – szpiegostwo

gewond – blessé – ranny

leger – armée – armia

aanval – attaque – atak

samenwerking – coopération – współpraca

verdediging – défense – obrona

Pytania do czytelników:

Czy udział Korei Północnej w wojnie na Ukrainie powinien niepokoić Europę?

Jak sądzisz, czy Rosja i Pjongjang stanowią realne zagrożenie dla pokoju na świecie?

Czy Unia Europejska powinna zareagować bardziej stanowczo?

8.09.2025 Niedziela.BE // fot. salouw / Shutterstock.com

(cm/dm)