Pierwszy układ planet poza Układem Słonecznym odkrył Aleksander Wolszczan, otwierając nowy rozdział w astronomii. Od tego czasu poszukiwanie planet stało się niemal polską domeną, a nowe obiekty znajdują dziś nie tylko naukowcy, ale też polscy internauci, a nawet licealiści.

Wszystko zaczęło się we wrześniu 1991 roku, kiedy prof. Aleksander Wolszczan odkrył pierwszy układ planet poza Układem Słonecznym. Informację o przełomowym dla światowej nauki odkryciu w styczniu 1992 roku opublikowało pismo "Nature". Samemu Wolszczanowi odkrycie zapewniło miejsce wśród najwybitniejszych naukowców w historii, a pismo „Nature” umieściło wśród najbardziej fundamentalnych odkryć opublikowanych na swoich łamach.

W gwiazdozbiorze Panny polski naukowiec zidentyfikował pulsar PSR B1257+12, który posiadał własny system planetarny: co najmniej trzy krążące wokół gwiazdy planety. Do odkrycia doszło w obserwatorium Arecibo w Porto Rico, gdzie Wolszczan, wspólnie z naukowcami z innych krajów, badał niebo przy pomocy największego na świecie radioteleskopu.

W 2011 r. Pensylwańsko-Toruński Projekt Poszukiwań Planet (PennState Torun Planet Search - PTPS) prowadzony m.in. przez prof. Wolszczana umożliwił odkrycie trzech kolejnych planet poza Układem Słonecznym. Planety te mają masy zbliżone do masy Jowisza i są tzw. gazowymi olbrzymami, czyli ogromnymi obiektami zbudowanymi głównie z gazu lub lodu.

W ślad za prof. Wolszczanem ruszyło wielu innych polskich naukowców, którzy mają wyjątkowe zasługi właśnie w dziedzinie poszukiwania planet poza Układem Słonecznym. Wśród najbardziej skutecznych w tym obszarze przedsięwzięć znajduje się kierowany przez prof. Andrzeja Udalskiego projekt OGLE, prowadzony na Uniwersytecie Warszawskim. Do poszukiwania odległych obiektów m.in. planet w projekcie tym wykorzystywana jest metoda mikrosoczewkowania grawitacyjnego.

W 2010 roku, dzięki zastosowaniu tej metody, międzynarodowy zespół kierowany przez polskiego astronoma Radosława Poleskiego z Ohio State University, odkrył daleką planetę podobną do Urana.

Również dzięki tej metodzie w 2013 roku, międzynarodowy zespół naukowców, z udziałem Polaków, odkrył pozasłoneczny układ planetarny z zimną planetą wielkości dwóch mas Ziemi. Informację o odkryciu opublikowało prestiżowe amerykańskie czasopismo „Science”.

Odkryty układ planetarny obejmuje jedną planetę i dwie gwiazdy. Odległość planety od gwiazdy, którą ona okrąża, jest porównywalna z dystansem Ziemia-Słońce. Druga z gwiazd znajduje się natomiast 15 razy dalej, czyli mniej więcej w odległości trzy razy większej niż Jowisz od Słońca. Masa planety przekracza masę Ziemi zaledwie dwukrotnie. Panują na niej prawdopodobnie temperatury nie przekraczające minus 200 st. Celsjusza. Gdybyśmy mieli okazję stanąć na powierzchni planety i spojrzeć w niebo, to zobaczylibyśmy dwa „słońca” o bardzo czerwonych tarczach i dużo słabsze niż tarcza naszego Słońca. Rzucalibyśmy także dwa cienie, a noce byłyby dużo krótsze z powodu wschodów i zachodów dwóch gwiazd, a nie jednej.

Astronomowie z Polski, Hiszpanii i USA odkryli też planetę okrążającą tzw. czerwonego olbrzyma i dowody na to, że gwiazda zniszczyła inną z planet tego układu. Wykazali, że taki los może w przyszłości czekać niektóre z planet Układu Słonecznego. Wszystko przez to, że gwiazda taka jak Słońce po miliardach lat ewolucji zaczyna się rozrastać, a jej wymiary mogą sięgnąć nawet orbity Ziemi. Gwiazdę w tej fazie astronomowie nazywają czerwonym olbrzymem. Taki los czeka Słońce za około 5 miliardów lat, co będzie mieć istotne znaczenie dla końcowego losu planet takich jak Merkury, Wenus, a może nawet Ziemia. Główną autorką publikacji, która ukazała się w "Astrophysical Journal Letters", była Monika Adamów z Centrum Astronomii UMK w Toruniu.

W poszukiwaniu planet pozasłonecznych ma pomóc też specjalny projekt o nazwie Solaris, prowadzony od 2010 roku przez astronomów z toruńskiego Centrum Astronomicznego im. Mikołaja Kopernika PAN. W jego ramach powstaje globalna sieć automatycznych teleskopów, pomagających szukać planet w układach podwójnych gwiazd, w których planeta ma na swoim niebie aż dwa „słońca”. Takie teleskopy działają już w Argentynie, RPA i Australii.

Jednak skutecznymi poszukiwaczami planet są nie tylko naukowcy, ale też internauci. Jednego z nich przez kilka godzin w marcu 2013 roku "tropiły" media na całym świecie.

Zespół społecznościowego projektu naukowego Zoouniverse.org poszukiwał wówczas Polaka, który odkrył planetę pozasłoneczną PH2 b, ale o tym nie wiedział. Wiadomo było jedynie, że kryje się za loginem rafcioo28. Poszukiwania zakończyły się powodzeniem po kilku godzinach, a szczęśliwym odkrywcą okazał się informatyk ze Zgierza Rafał Herszkowicz, który astronomią zajmuje się jedynie hobbystycznie.

- Pierwszą myślą było – to jakiś żart. Wczytałem się jednak dokładniej w treść, sprawdziłem strony internetowe i trafiłem na informację, że zaginąłem w akcji i jestem poszukiwany – opowiadał wówczas w rozmowie z PAP. Jego przygoda z poszukiwaniem planet zaczęła się, kiedy w internecie przeczytał artykuł o teleskopie Keplera i projekcie Planet Hunters, w ramach którego można pomóc w odkrywaniu planet. - Miałem trochę wolnego czasu i to szczęście, że dostałem materiał z tranzytem tej planety i oznaczyłem go jako pierwszy - dodał.

Nowe planety odkrywali też polscy uczniowie z Torunia i Sierpca w ramach projektu International Asteroid Search Campaigns (IASC). W 2007 roku odkryli oni najpierw planetoidę 199950, która obiega Słońce co 3,74 roku. Trzy lata później przyszła pora na planetoidę 273377, obiegającą Słońce co 5,26 roku.

W 2012 roku obiekty te otrzymały oficjalne nazwy: Sierpc od miasta na Mazowszu i LechMankiewicz - na cześć aktualnego dyrektora Centrum Fizyki Teoretycznej PAN i popularyzatora nauki. Nazwy, zaproponowane przez uczniów z Zespołu Szkół nr 10 im. Stefana Banacha w Toruniu oraz uczennicy z IX Liceum Ogólnokształcącego im. Kazimierz Jagiellończyka, nadała Międzynarodowa Unia Astronomiczna.

- Gdy otrzymaliśmy prawo nazwania odkrytej planetoidy, zebraliśmy listę 12 propozycji, którą potem zawężaliśmy. Przez pewien czas wśród potencjalnych nazw był m.in. Adam Małysz. Ostatecznie zdecydowaliśmy się na Lecha Mankiewicza – człowieka, dzięki któremu polscy uczniowie mogą brać udział w projektach poszukiwania planetoid - wyjaśniał Bogdan Sobczuk z Zespołu Szkół nr 10 w Toruniu.


08.04.2015 Ewelina Krajczyńska, Polska Agencja Prasowa

Z „ruchomych cel” korzysta policja w Antwerpii. To tymczasowe rozwiązanie, a aresztowani w celach-kontenerach spędzić mogą maksymalnie 24 godziny – informuje dziennik „Gazet van Antwerpen”.

„Ruchome więzienie” składa się z kontenerów, które podzielono na 18 jednoosobowych cel, każda z pryczą i toaletą. Znajdują się one w koszarach Luchtbalkazerne przy ulicy de Noorderlaan w Antwerpii.

Na przeniesienie aresztu do kontenerów zdecydowano się w związku z przeprowadzką komisariatu policji, dotychczas mieszczącego areszt. Nowy komisariat oddany ma zostać do użytku w 2018 r. Nie wiadomo jeszcze dokładnie, gdzie będzie się on znajdować.

- Zakładamy, że tymczasowy areszt w kontenerach stać tu będzie do czasu oddania do użytku nowego komisariatu – dziennik „GvA” cytuje rzecznika policji Fonsa Bastiaenssensa. – 11 z tych cel to cele policyjne, w których aresztowany może spędzić maksymalnie 24 godziny. Oprócz tego jest tu jeszcze siedem cel przeznaczonych do krótkich zatrzymań, maksymalnie do 3 godzin – dodał.

08.04.2015 ŁK Niedziela.BE

Podobnie jak w lutym 2015 r. również w marcu odnotowano w Belgii ujemny wskaźnik inflacji na poziomie –0,40%. Ceny średnio poszły więc w dół, ale część produktów i usług mimo wszystko podrożała.

Ujemny wskaźnik inflacji to przede wszystkim zasługa niskich cen energii, czytamy w tekście opublikowanym przez portal deredactie.be. Inflacja dla produktów z sektora energetycznego wyniosła -9,76% w skali rocznej.

Także część produktów spożywczych w marcu potaniała (przynajmniej w statystykach). Spadły ceny m.in. warzyw (-2,96% w skali rocznej), przetworów mlecznych (-1,60%), olejów i tłuszczy (-1,50%), ryb (-0,46%) oraz mięsa (minimalnie, -0,18%).

Najbardziej spektakularny był spadek cen ziemniaków, który w marcu 2015 r. były według deredactie.be aż o 17,9% niższe niż w marcu roku ubiegłego.

Część produktów spożywczych jednak podrożała. Stało się tak m.in. w przypadku owoców, chleba i innych produktów zbożowych. Ogólne ceny żywności pozostały w marcu 2015 r. właściwie na niezmienionym poziomie (minimalny wzrost o 0,03%).

Oprócz wymienionych produktów spożywczych w marcu wzrosły również ceny m.in. gazu ziemnego, elektryczności, usług (o 2,15% w skali rocznej) oraz czynszów (1,18%).

04.04.2015 ŁK Niedziela.BE

Drugi dzień kwietnia był we Flandrii – niderlandzkojęzycznej części Belgii – dniem zaskakującym i dramatycznym. Najpierw do mediów przeciekła informacja, że Steve Stevaert, niegdyś jeden z najpopularniejszych flamandzkich polityków, stanie przed sądem oskarżony o gwałt. Później okazało się, że polityk zaginął, następnie media relacjonowały poszukiwania, by w końcu poinformować o znalezieniu jego zwłok.

Już od kilku godzin wszystko wskazywało na to, że ta historia zakończy się tragicznie, jednak dopiero wieczorem 2 kwietnia media oficjalnie poinformowały o wyłowieniu ciała 61-letniego polityka z kanału Albertkanaal w mieście Hasselt. Czyli w mieście, którego Stevaert przez dekadę (1995-2005) był burmistrzem, jako pierwszy socjalista od 165 lat.

Media piszą o gwałcie, polityk znika

- Bardzo, bardzo smutne. Człowiek, który raz za razem zaskakiwał nas swym kreatywnym spojrzeniem na świat, zaskoczył nas po raz ostatni – skomentował wydarzenia z 2 kwietnia 2015 r. Peter Vanvelthoven, flamandzki polityk i burmistrz Lommel.

Najpierw w pobliżu kanału znaleziono rower Stevaerta. Belgijskie media informowały, że leżał tam też jego płaszcz, ale później sprostowano tę informację: faktycznie znaleziono jego płaszcz – a nawet dwa płaszcze – tyle że nie obok kanału, ale w wodzie. Już wówczas szanse na znalezienie żywego Stevaerta wydawały się niewielkie.

Do przeszukiwań zaangażowano wiele służb. Policjanci z psami przeczesywali okoliczne tereny, w wodzie do akcji przystąpili płetwonurkowie. Około godziny piątej po południu sonar wskazał na miejsce, w którym natrafił na podejrzany obiekt. Policjanci poprosili dziennikarzy o oddalenie się od brzegu i wyłączenie kamer. Godzinę później z kanału wyłowiono zwłoki polityka. Wszystko wskazuje na to, że Stevaert popełnił samobójstwo.

W czwartek 2 kwietnia o tym byłym polityku we flamandzkich mediach mówiono od samego rana. Jednak z innego powodu. To właśnie wówczas media po raz pierwszy poinformowały o tym, że Stevaert jest podejrzany o gwałt.   

Feralny wieczór w 2010 r.

Chodzi tu o stosunkowo dawną sprawę, z 2010 roku. Stevaert był wówczas gościem popularnego programu telewizyjnego „Goedele Nu” (telewizja VTM). Innym gościem była rzeczniczka prasowa jednej z belgijskich państwowych firm. Po programie przedstawiono ich sobie nawzajem i udali się na wspólną kolację.  

Według flamandzkich mediów, Stevaert pojechał z rzeczniczką następnie do swego biura w Brukseli. Tam mieli wspólnie obejrzeć program, w którym brali udział (program nie był nadawany na żywo, ale z kilkugodzinnym opóźnieniem). W biurze – według relacji belgijskich mediów, opierających się o zeznania ofiary – Stevaert miał ją zgwałcić.

Dziennik „De Standaard” informuje, że niedługo po tym zdarzeniu kobieta opowiedziała o gwałcie kilku bliskim osobom. Poszła również do lekarza, który zajął się obrażeniami, które miała odnieść w wyniku gwałtu.

Policję i prokuraturę poinformowała o tym zdarzeniu dopiero w 2013 r. ponieważ – jak czytamy w „De Standaard” – długo obawiała się, że może to doprowadzić do jej zwolnienia. Mimo, że Stevaert od kilku lat nie był aktywny politycznie, jego wpływy we Flandrii nadal były duże.

Przesłuchanie i strach przed mediami

Stevaert został przesłuchany. Według flamandzkich mediów w trakcie jednego z przesłuchań niechętnie przyznał, że doszło do kontaktu seksualnego pomiędzy nim a oskarżającą go kobietą. Tłumaczył jednak, że odbyło się to za obopólną zgodą.  

Prokuratura nie dała wiary byłemu politykowi i postanowiła skierować sprawę do sądu. Stevaert miał być oskarżony o gwałt, a fakt że do popełnienia tego czynu wykorzystał swoją pozycję w świecie polityki i biznesu jeszcze bardziej pogarszał jego sytuację. 61-letni polityk mógł się spodziewać publicznego, głośnego, relacjonowanego przez media z całego kraju procesu, zakończonego być może wyrokiem wieloletniego więzienia (jeśli oskarżenia by się potwierdziły).

Do 2 kwietnia – dnia zaginięcia i śmierci Stevaerta – śledztwo toczyło się w tajemnicy i media nie informowały o oskarżeniach wobec polityka. Podobno w trakcie przesłuchań Stevaert miał nawet zasugerować, że jeśli sprawa przedostanie się do mediów, to zdecyduje się na jakiś desperacki krok (taką informację przekazała agencja prasowa Belga). Nie byłby to pierwszy taki przypadek w rodzinie Stevaertów, gdyż brat polityka w 2011 r. popełnił samobójstwo.

Z pubu do parlamentu

Lata 2009-2011 to był zresztą dramatyczny okres dla Stevaerta. W 2011 r. stracił nie tylko brata, ale i ojca, a media rozpisywały się o seks-aferze z jego udziałem: podobno był szantażowany przez kobietę, która groziła mu, że opublikuje filmy, na których widać, jak uprawia z nią seks (polityk był wówczas od pięciu lat żonaty).

Już wcześniej, w 2009 r.,  Stevaert odszedł z polityki, bo krytykowano styl, w jakim sprawował funkcję gubernatora prowincji Limburgia; jego nazwisko wymieniano także w kontekście kilku mniejszych lub większych afer, rozgrywających się na styku polityki i biznesu. Teraz zaś wiemy, że w 2010 r. być może dopuścił się gwałtu. Ostatnie lata życia tego jednego z najpopularniejszych flamandzkich polityków, uchodzącego za człowieka sukcesu, nie były więc najlepsze.  

A przecież kariera Roberta „Steve” Stevaerta, urodzonego 12 kwietnia 1954 r. w Rijkhoven absolwenta szkoły hotelarskiej, była imponująca. Najpierw sprawdził się w biznesie, z sukcesem prowadząc wiele pubów,  a od początku lat osiemdziesiątych działał we flamandzkiej partii socjalistycznej. Szybko piął się w partyjnej i lokalnej hierarchii, a w 1994 r. został pierwszym socjalistycznym burmistrzem ukochanego Hasselt – po 165 latach rządów katolików.

Socjalista od darmowych autobusów

Jako burmistrz zasłynął z wprowadzenia darmowego transportu publicznego w mieście. – Kiedyś autobusy przewoziły powietrze, teraz przewożą ludzi – to jedna z jego wielu wypowiedzi, które zapadły w pamięci Belgom.

Później, gdy już pełnił ważne funkcje we flamandzkim rządzie, zniósł z kolei abonament radiowy i telewizyjny. Słowo „gratis” było jednym z jego ulubionych, a jego popularność rosła. Dzięki wyluzowanemu, dobrze wypadającemu w kontaktach ze „zwykłymi ludźmi” Stevaertowi socjalizm we Flandrii znów stał się popularny i przyciągał także młodych wyborców.

W 2003 r. został przewodniczącym SP.A, czyli partii flamandzkich socjalistów, i już rok później poprowadził ją do zwycięstwa w regionalnych wyborach. W liczącej ok. 6 mln mieszkańców Flandrii na samego Stevaerta zagłosowało ponad 600 tysięcy osób.

Polityk znany był z gwałtownych wolt i dwa lata później porzucił flamandzki rząd na rzecz bardziej reprezentatywnej funkcji gubernatora Limburgii. I z tego stanowiska zrezygnował przedwcześnie, odchodząc w 2009 r. z polityki. Przez kilka lat pełnił różne funkcje kierownicze w biznesie, a po wspomnianym dramatycznym 2011 r. całkowicie wycofał się z życia publicznego.  

„Zaskoczył nas po raz ostatni”       

- Zawsze wśród ludzi, a nie ponad nimi. Zawsze w poszukiwaniu rozwiązań, burzących mury, a nie je stawiające. Bogaty czy biedny, młody czy stary, wierzący czy nie, w kawiarni czy w parlamencie, to nie miało dla niego znaczenia. Zawsze i wszędzie pozostawał sobą. Po prostu Steve – mówił o śmierci przyjaciela Bruno Tobback, obecny przewodniczący SP.A.  

„12 lat temu na szczytach flamandzkiej polityki, dziś sam na rowerze, w wietrze, jadący w kierunku kanału”, napisał na Twitterze Wouter De Vriendt, polityk partii Groen!

Informację o tragicznej śmierci polityka skomentował również adwokat kobiety, która wniosła sprawę o gwałt. - Oczywiście to, co dziś się wydarzyło, bardzo nas smuci i myślimy o najbliższych pana Stevaerta. Nie muszę chyba Państwu mówić, że te nowe fakty również dla mojej klientki są trudne do zaakceptowania – powiedział adwokat kobiety, Frédéric Thiebaut.

To paradoks: jeszcze rano wydawało się, że o Stevaercie mówić się już będzie wyłącznie źle (bo w kontekście oskarżeń o gwałt), zaś wieczorem we flamandzkich mediach mówiono o nim prawie wyłącznie dobrze – gdyż wspominano jego polityczne sukcesy i to, jakim był człowiekiem. Oczywiście trudno się temu dziwić: w ciągu tych kilku godzin Stevaert z „byłego polityka oskarżonego o gwałt” zamienił się w człowieka, który dopiero co odebrał sobie życie w dramatycznych okolicznościach.

 
*

W związku ze śmiercią Stevaerta sprawa oskarżeń o gwałt nie będzie kontynuowana. Odbędzie się tylko jeszcze jedno posiedzenie sądu, na którym oficjalnie stwierdzona zostanie śmierć oskarżonego, informuje dziennik „Het Laatste Nieuws”.

03.04.2015 Łukasz Koterba Niedziela.BE