Serwis www.niedziela.be używa plików Cookies. Korzystając z serwisu bez zmiany ustawień przeglądarki wyrażasz zgodę na ich użycie. Aby poznać rodzaje plików cookie, cel ich użycia oraz sposób ich wyłączenia przeczytaj Politykę prywatności

Logo
Print this page

Upadki są szóstą przyczyną śmiertelności wśród osób starszych

Upadki są szóstą przyczyną śmiertelności wśród osób starszych fot. shutterstock

Babcia wiesza firanę przed  świętami, ma zawroty głowy, upada i łamie kość udową – 10 proc. pacjentów w podeszłym wieku po takim urazie umiera dwa miesiące od wypadku. U innych pojawia się strach przed kolejnym upadkiem, co powoduje kaskadę chorób wieku podeszłego.

Upadki są szóstą przyczyną śmiertelności wśród osób starszych, a także główną przyczyną śmierci spowodowanej nieszczęśliwymi wypadkami. Jak podaje szwedzki Instytut ds. Zdrowia Narodowego w następstwie upadków każdego dnia umierają w tym kraju więcej niż trzy osoby w wieku powyżej 65 roku. To dwa razy więcej niż na skutek wypadków drogowych! W Polsce, według danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny, w 2014 r. z tego powodu zmarło 4718 osób.

Według różnych doniesień, upadki dotyczą od 25 do 40 proc. osób w wieku 65 lat i więcej. Wśród osób po 80 roku życia przynajmniej raz w roku upadł co drugi senior. Spośród osób, które już raz upadły, 12- 40 proc. będzie mieć podobny wypadek po raz drugi i to oni są najbardziej narażeni na urazy, a w konsekwencji pogorszenie sprawności oraz utratę samodzielności.

Dodatkowo, u ok. 20 proc. pacjentów po upadku pojawia się tzw. zespół powypadkowy, czyli lęk przed następnym wypadkiem.

- Zaczyna się błędne koło – podkreśla Przemysław Rzodkiewicz, Kierownik Zakładu Gerontologii, Zdrowia Publicznego i Dydaktyki Narodowego Instytutu Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji. – Część osób w starszym wieku po upadku zaczyna się obawiać tego, że znów się przewróci, dlatego ogranicza swoją aktywność fizyczną, a to pogarsza stan mięśni i stawów, przez co ryzyko upadku się zwiększa.

Upadki częściej zdarzają się u starszych kobiet w porównaniu z mężczyznami w tym samym wieku. To zmienia się powyżej 85 roku życia. W tej kategorii wiekowej różnica częstości upadków między kobietami i mężczyznami jest już niewielka.

W polskiej populacji wśród ludzi w wieku 80-84 lata częstość upadków wynosi ok. 30 proc., po 90. roku życia ok. 36 proc. Nieco wyższy odsetek, 40 proc. upadających, odnotowano wśród osób w wieku 85 lat i więcej (badania szwedzkie).


Zawroty głowy, wolniejsze odruchy

Przyczyny upadków dzieli się na:

  • wewnętrzne (wynikają ze stanu zdrowia, związane są m.in.: z pogorszeniem kontroli postawy, częstszymi zawrotami głowy, spowolnieniem odruchów obronnych, takich jak np. przyjęcie ochronnego ułożenia ciała, zmniejszeniem siły i masy mięśni),
  • zewnętrzne (wynikające z otoczenia, np. źle dobrane buty,  zawijające się dywaniki, złe oświetlenie, zbyt strome schody, śliska podłoga).


Na to, że seniorzy częściej doświadczają upadków, wpływają m.in. problemy z chodzeniem, pojawiające się u wielu seniorów. Starsze osoby chodzą niepewnym, drobnym krokiem bez odrywania podeszwy od podłoża. To powoduje, że łatwiej potykają się o dywanik czy próg.

- Do upadków może dochodzić także z powodu pogorszenia wzroku. Seniorzy gorzej widzą przeszkody w ciemności, mają zawężone pole widzenia, ale także większą wrażliwość na połysk. Z wiekiem pogarsza się także ostrość wzroku, dlatego osoby starsze potrzebują kilka razy więcej światła, by dostrzec przeszkodę – mówi Rzodkiewicz. – Trudniej im także ocenić odległości między przeszkodami, dlatego częściej się potykają, co może spowodować upadek.

Ekspert podkreśla, że osoby starsze mogą mieć spadki ciśnienia krwi związane ze zmianą pozycji.

- Gwałtowne niedociśnienie podczas dynamicznej zmiany pozycji ciała np.: w czasie wstawania, może wyzwalać u seniora zawroty głowy i w efekcie powodować upadek – mówi Rzodkiewicz.


Upadają w czasie chodzenia, wstawania, chodzenia

Z badań wynika, że 2/3 upadków nastąpiło w trakcie chodzenia, ponad 27 proc. wstawania lub siadania, jedna piąta podczas wykonywania zwykłych czynności. Najczęstszymi bezpośrednimi przyczynami upadków seniorów są poślizgnięcie się, pośpiech i przyczyny środowiskowe (np. nierówny chodnik).

W ok. 10-15 proc.  upadków dochodzi do urazu. Połowę stanowią złamania, a inne to: urazy głowy czy obrażenia tkanek miękkich (np. stłuczenia).


Poważne złamania kości udowej

Najpoważniejsze są złamania bliższego końca kości udowej. Dochodzi do nich w ok. 2 proc. przypadków, ale konsekwencje są bardzo poważne. 90 proc. złamań tego typu jest następstwem upadków. Niemal każdy taki uraz wymaga hospitalizacji i często operacji. Od 14 do 36 proc. osób, u których doszło do złamania końca kości udowej, umiera w ciągu pierwszego roku po urazie. Ponad połowa nie odzyskuje już dawnej sprawności.

Ok. 5 proc. upadków zdarza się w trakcie wykonywania takich czynności jak wchodzenie na drabinę lub stołek. Co ważne, do upadków najczęściej dochodzi w domu i jego najbliższej okolicy.

Konsekwencje upadków:

  • stłuczenia,
  • złamania (niebezpieczne są zwłaszcza złamania miednicy czy kości udowej),
  • pogorszenie jakości życia,
  • strach przed kolejnym upadkiem,
  • urazowe uszkodzenie mózgu.

Upadek niesie wiele poważnych konsekwencji zdrowotnych, m.in. ograniczenie aktywności fizycznej i społecznej, co może się wiązać z depresją i ograniczeniem kontaktów z innymi ludźmi.

Długotrwała rekonwalescencja zwykle wiąże się z unieruchomieniem w łóżku. Może to powodować poważne powikłania, takie jak: zakrzepica żył głębokich, odwodnienie, zapalenie płuc i inne infekcje, odleżyny czy przykurcze w stawach. Tego rodzaju problemy powodują, że chory staje się zależny od otoczenia. Pojawiają się stany lękowe czy nawet depresja.

Upadek u seniora sprawia, że często wymaga on pomocy osób trzecich. Po 2 latach od upadku 20-60 proc. osób starszych nadal potrzebuje pomocy osób trzecich.



Wypowiedź: prof. dr hab. n. med. Tomasz Targowski, kierownikiem Kliniki i Polikliniki Geriatrii NIGRiR.


19.12.2017 Materiał prasowy został przygotowany przez Serwis Zdrowie (zdrowie.pap.pl)

 

 

 

Last modified onczwartek, 14 grudzień 2017 00:22
Niedziela.BE